Chcemy, aby każde dziecko osiągnęło granice, które będą nas zdumiewały. Aby było pomysłowe, miało bogaty słownik, rysowało, malowało, śpiewało, tańczyło. Pragniemy w każdym dziecku rozbudzić ciekawość świata i ludzi, spostrzegawczość i wrażliwość. Pomagamy mu poznać siebie, stać się samodzielnym i otwartym na świat.

 

Co robić gdy dziecko nie chce jeść? Jest to dla niektórych rodziców duży problem, z którym jednak można sobie poradzić. Najważniejszym elementem sukcesu jest cierpliwość i nie zrażanie się początkowym brakiem widocznej zmiany w nawykach żywieniowych naszej pociechy.

Daj dziecku przykład
Nie wszyscy rodzice zdają sobie sprawę jak ważna jest ich rola w kształtowaniu nawyków żywieniowych dziecka już od okresu niemowlęcego. Dziecko uczy się przez naśladownictwo, obserwuje rodziców także w zakresie wyborów żywieniowych. Dobrze aby przynajmniej jeden posiłek był zjedzony wspólnie z całą rodziną. Dziecko ma wtedy okazje do obserwowania co jedzą rodzice. Nawet jeśli dziecko np. nie lubi warzyw to zobaczy, że tata nakłada na talerz surówkę, a mama je brokuły i popija wodą. Nawet jeżeli w danym momencie dziecko odmówi zjedzenia warzyw jest duża szansa, że kolejny obiad lub kolacja zaowocują wyborem właśnie tych produktów. Oprócz aspektu zdrowotnego wspólne posiłki wpływają pozytywnie na relacje między członkami rodziny. Należy także pamiętać o spokojnej atmosferze przy stole. Pośpiech nie sprzyja kształtowaniu zdrowych nawyków żywieniowych.


Nie zmuszaj do jedzenia i rozmawiaj
Nigdy nie zmuszajmy dziecko do jedzenia, nie stosujmy kar, nie starajmy się wymuszać jedzenia np. jak zjesz obiad to pójdziemy na spacer lub jak zjesz surówkę to dostaniesz deser. Takie komunikaty spowodują jedynie efekt odwrotny do zamierzonego a mianowicie jedzenie kojarzyć się będzie dziecku ze stresem i tym bardziej pogłębiać się będzie niechęć do określonych potraw. Należy rozmawiać z dzieckiem na temat zdrowego jedzenia, tłumaczyć na czym polega zdrowe odżywianie. Już 3- latek rozumie, że brzuszek dobrze pracuje jak się je warzywa i owoce.


Daj dziecku wybór
Dobrym pomysłem dla niejadka będzie danie mu możliwości wyboru. Pytania jednak muszą dawać możliwość wyboru z dwóch maksymalnie z trzech potraw. Nie pytajmy dziecka czy zjesz warzywa na obiad? albo co zjesz na obiad? tylko zapytajmy: czy na obiad zjesz brokuły czy marchewkę? lub czy chcesz kanapkę z ogórkiem czy pomidorem? Dziecko chętniej zje warzywo, które wcześniej samo wybrało. Dobrym pomysłem dla niejadka będzie odwołanie się do bohaterów bajek, którzy są silni i zdrowi ponieważ jedzą zdrowe produkty.
Częstym błędem popełnionym przez rodziców jest utrwalanie niechęci dziecka do określonej potrawy. Unikajmy stwierdzeń: Jaś nie będzie jadł brokułów bo nie lubi lub Dzisiaj ugotuję ziemniaki bo Agatka nie lub kaszy gryczanej. Takie komunikaty wygłoszone w obecności dziecka tylko utwierdzają go w jego nawykach żywieniowych.


Gotuj razem z dzieckiem
Dzieci uwielbiają wspólne gotowanie. Nawet największy niejadek chętnie przygotuje potrawę dla rodzeństwa, taty i mamy. Niech nie zniechęca nas bałagan w kuchni, który zapewne będzie po gotowaniu naszej pociechy. Stwórzmy miłą atmosferę w kuchni, umówmy się, że dzisiaj razem zrobimy sałatkę na kolację, którą potem wszyscy zjedzą ze smakiem. Chwalmy dziecko za najmniejszą pomoc: przy udekorowaniu kanapek lub nakryciu stołu. W przypadku starszych dzieci możemy umówić się, że każdy członek rodziny raz w tygodniu przygotuje drugie śniadanie dla wszystkich. Niech dziecko w swoim dniu wybierze składniki kanapek oraz dodatki. Pochwalmy dziecko i podkreślmy że dzięki niemu mieliśmy udany dzień w pracy. Dobrym pomysłem są także wspólne zakupy warzyw i owoców podczas których dziecko wybierze sobie ulubione produkty.


Nie przekarmiaj!
Efekt który chcemy uzyskać – zjedzenie przez dziecko pełnowartościowego posiłku, możemy osiągnąć jeśli dziecko nie podjada miedzy posiłkami. Trudno wymagać aby dziecko zjadło np. obiad jeśli godzinę wcześniej jadło drożdżówkę i popiło słodkim napojem. Racjonalne żywienie powinno uwzględniać 5 posiłków w ciągu dnia. Dbajmy aby dziecko miało określone przerwy między posiłkami. Ciągłe dojadanie czasami produktów o niskiej wartości odżywczej powoduje, że dziecko nie zje wartościowego posiłku. Ważne jest także odpowiednie dostosowanie porcji do wieku dziecka. Często zdarza się, że dziecko otrzymuje większe porcje niż potrzebuje. Może prowadzić to do zniechęcenia i odmowy jedzenia


Autor mgr inż. Joanna Jaczewska-Schuetz

Prawidłowe żywienie w tzw. krytycznym okresie wczesnego rozwoju m.in. w okresie prenatalnym i pierwszych kilku latach życia ma wpływ zarówno na prawidłowy wzrost i rozwój młodego organizmu jak również jest elementem profilaktyki wielu chorób przewlekłych.


Z myślą o rodzicach i opiekunach małych dzieci opracowywane są więc, w postaci schematów żywienia, zalecenia i wskazówki, jak powinno wyglądać prawidłowe żywienie w pierwszych miesiącach i latach życia. W Polsce takie zalecenia opracowują eksperci Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci. W związku z postępem wiedzy są one aktualizowane co kilka lat.

Najaktualniejsze stanowisko dotyczące zasad żywienia zdrowych niemowląt i karmienia piersią ukazało się w styczniu 2021 r.. Zalecenia zostały opracowane w oparciu o istniejące, wiarygodne wytyczne towarzystw naukowych, zespołów ekspertów oraz organizacji zajmujących się żywieniem, które zaadaptowano do warunków polskich.


Aktualny schemat żywienia zdrowych niemowląt
Wiele wskazówek i wytycznych z wcześniejszego stanowiska dotyczącego żywienia zdrowych niemowląt (2014 r.) (więcej informacji w kategorii) i stanowiska dotyczącego karmienia piersią (2016 r.) jest nadal aktualna. Celem, do którego należy dążyć jest wyłączne karmienie piersią przez 6 pierwszych miesięcy życia. Jeśli niemowlę nie jest karmione mlekiem matki, konieczne jest stosowanie preparatów je zastępujących – tzw. mlek modyfikowanych dostosowanych do wieku i potrzeb dziecka. Wprowadzanie produktów uzupełniających należy rozpocząć, zwykle nie wcześniej niż na początku 5. m.ż. i nie później niż na początku 7. m.ż., gdy większość niemowląt wykazuje dojrzałość nerwowo-mięśniową, umiejętność gryzienia, żucia, siedzenia z podparciem czy przyjmowania pokarmów z łyżeczki umożliwiającą w sposób bezpieczny spożywanie tych produktów. Karmienie piersią powinno być kontynuowane podczas wprowadzania produktów uzupełniających, a po 12. m..ż. może być kontynuowane tak długo jak potrzebują tego matka i dziecko. Praktycznym zaleceniem wynikającym ze schematu jest to, że rodzic lub opiekun powinien decydować o tym co i kiedy dziecko otrzyma do jedzenia oraz jak pokarm będzie podany, natomiast dziecko może decydować czy posiłek zje i ile go zje.


Karmienie piersią a zakażenie SARS-CoV-2 i COVID-19
W zaktualizowanym stanowisku odniesiono się do kwestii karmienia piersią przez matki zakażone wirusem SARS-CoV-2 lub chore na COVID-19 zauważając jednak, że pandemia SARS-CoV-2 jest zjawiskiem stosunkowo nowym i dynamicznie się zmieniającym co wiąże się z częstą aktualizacją zaleceń. Najbardziej aktualne wytyczne można znaleźć na stronach Polskiego Towarzystwa Neonatologicznego lub Centrum Nauki o Laktacji. Na chwilę obecną większość matek z podejrzeniem zakażenia SARS-CoV-2 lub zakażonych, bezobjawowych lub z łagodnymi objawami może karmić piersią pamiętając o zachowaniu środków profilaktycznych i higieny (maseczka, higiena rąk i piersi, dezynfekcja powierzchni). W przypadku gdy stan matki chorej na COVID-19 nie pozwala na karmienie piersią, powinny być podejmowane próby pozyskiwania pokarmu i podtrzymania laktacji, w zależności od nasilenia objawów klinicznych choroby. W sytuacji gdy jest to niemożliwe, należy się starać kontynuować karmienie pokarmem uzyskanym z banku mleka.

Zasady żywienia zdrowych niemowląt – co nowego?

 

          Gluten
Produkty zawierające gluten mogą być wprowadzane od ukończenia 4 m.ż. do ukończenia 12 m.ż. z unikaniem podawania dużych ilości glutenu w pierwszych miesiącach życia. W oparciu o dostępne dane nie można jednak określić optymalnych ilości. Wcześniejsze zalecenia uzupełniono o informację, że ze względu na brak danych nie można przedstawić zaleceń dotyczących wprowadzania glutenu u dzieci, których co najmniej jeden krewny pierwszego stopnia jest chory na celiakię.

                                                   Jajo kurze
W celu zmniejszenia ryzyka alergii na jajo kurze produkt ten należy podawać w postaci dobrze ugotowanej. Stanowisko uzupełniono o zalecenie, by w praktyce wprowadzać jedno małe jajo dwa razy w tygodniu. Należy też zachęcać matki by w czasie wprowadzania jaja kontynuowały karmienie piersią.

Orzeszki ziemne
W aktualnym stanowisku określono, że wprowadzanie orzeszków ziemnych do diety w grupach ryzyka wystąpienia alergii na ten produkt, w tym u niemowląt z ciężkim wypryskiem i/lub alergią na jajo, zaleca się w okresie między 4. a 11. m.ż. po konsultacji ze specjalistą. W populacjach o dużym ryzyku alergii na orzeszki ziemne, produkty te, w formie dostosowanej do wieku dziecka (np. w postaci masła orzechowego lub mąki z orzeszków arachidowych), można wprowadzać do diety wszystkich niemowląt 1-3 razy w tygodniu w ilości 1-2 łyżeczki w okresie rozszerzania diety o pokarmy uzupełniające. Podczas wprowadzania orzeszków ziemnych do diety dziecka należy zachęcać matki do kontynuacji karmienia piersią. W populacjach, w których ryzyko alergii na orzeszki ziemne jest małe, z uwagi na brak danych, nie określono wytycznych dotyczących wprowadzania tego produktu do diety niemowląt.

                                                      Ryż i produkty zawierające ryż
Ryż jest zbożem, w którym ryzyko zanieczyszczenia arsenem nieorganicznym (potencjalne działanie kancerogenne) jest większe niż w przypadku innych produktów. Dlatego też określone są maksymalne dopuszczalne poziomy arsenu nieorganicznego w ryżu i produktach zawierających to zboże, w tym także w ryżu przeznaczonym do produkcji żywności dla niemowląt i małych dzieci. By zmniejszyć ryzyko narażenia na arsen nieorganiczny zalecane jest wybieranie innych rodzajów zbóż. W żywieniu niemowląt nie należy stosować napojów roślinnych ryżowych.

 

Soki owocowe
Nie zaleca się podawania soków owocowych niemowlętom, za wyjątkiem sytuacji klinicznie uzasadnionych.

 

Napoje roślinne
Napoje roślinne wytwarzane na bazie np. ryżu, nasion soi, orzechów czy zbóż nie są polecane w żywieniu niemowląt gdyż nie pokrywają zapotrzebowania na składniki odżywcze dziecka w 1 r.ż.. Z tego powodu nie mogą też być alternatywą dla mleka kobiecego, preparatów mlekozastępczych (w tym sojowych) czy preparatów mleka modyfikowanego. Napoje te mogą zawierać dodatek substancji słodzących nie polecanych w żywieniu niemowląt, a także zwraca się uwagę na możliwe ich zanieczyszczenia, głównie mykotoksynami i metalami ciężkimi, np. arsenem w przypadku napojów ryżowych.

 

Koper włoski
Nie zaleca się by niemowlęta i dzieci w wieku poniemowlęcym (do 4 r.ż.) spożywały olej z kopru włoskiego i herbatkę z kopru włoskiego co jest związane z brakiem odpowiednich danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania.

 


Napoje niezalecane w żywieniu dzieci
W aktualnym stanowisku, wśród napojów niepolecanych dzieciom wymieniono także, poza sokami owocowymi, napojami roślinnymi, naparem z kopru włoskiego, napoje słodzone w tym napoje słodzone glikozydami stewiolowymi i słodzikami, napoje gazowane, napoje energetyzujące, napoje dla sportowców, napoje z domieszką kofeiny.


Alternatywne metody wprowadzania pokarmów uzupełniających
Zaktualizowano informacje dotyczące wprowadzania pokarmów uzupełniających metodą baby-led weaning (BLW) czyli sposobu karmienia sterowanego przez dziecko i metodą baby-led-introduction-to-solids (BLISS) będącą modyfikacją BLW. Zgodnie z obecnym stanem wiedzy nie ma przekonujących argumentów ani za, ani przeciw stosowaniu tych metod. Stwierdzono też, że metody te nie wpływają na zmniejszenie ryzyka otyłości u dzieci.


Dieta wegetariańska i wegańska
W zaktualizowanym stanowisku odniesiono się do stosowania diety wegetariańskiej i wegańskiej zaznaczając jednak, że jest to temat wymagający odrębnego, szerszego omówienia. Zwrócono uwagę, ze niemowlęta i małe dzieci, u których taki model żywienia jest stosowany wymagają konsultacji ze specjalistą oraz suplementacji. Dopuszcza się, stosowanie diety wegańskiej ale tylko pod warunkiem, że dziecko będzie pod nadzorem dietetyka, włączona zostanie właściwie dobrana suplementacja, a rodzice zostaną poinformowani, że zaniechanie stosowania zbilansowanej diety i suplementacji niesie poważne ryzyko dla zdrowia a nawet życia dziecka. Eksperci zaznaczają też, że zbilansowanie diety wegańskiej w najmłodszych grupach wiekowych nie jest łatwe, a ryzyko nieprzestrzegania zaleceń duże. Kolejna aktualizacja zaleceń jest planowana nie później niż za 5 lat.

Autor mgr inż. Anna Taraszewska

Budyn waniliowy
Budyn waniliowy Budyn waniliowy
Bulka kajzerka ...
Bulka kajzerka z pasta twarogowa, rzodkiewka i kolorowa papryka Bulka kajzerka z pasta twarogowa, rzodkiewka i kolorowa papryka
bulka kajzerka ...
bulka kajzerka z twarozkiem straciatella. bulka kajzerka z twarozkiem straciatella.
Bulka wroclawsk...
Bulka wroclawska z pasta twarogowa, szczypiorkiem i rzodkiewka Bulka wroclawska z pasta twarogowa, szczypiorkiem i rzodkiewka
Klopsiki drobio...
Klopsiki drobiowe w sosie koperkowym z ziemniakami i duszona marchewka Klopsiki drobiowe w sosie koperkowym z ziemniakami i duszona marchewka
Krupnik jeczmie...
Krupnik jeczmienny Krupnik jeczmienny
Muffinka z boro...
Muffinka z borowka Muffinka z borowka
Muffinki z boro...
Muffinki z boroweczka Muffinki z boroweczka
Pasta z dorsza ...
Pasta z dorsza i warzyw Pasta z dorsza i warzyw
Pieczywo miesza...
Pieczywo mieszane z maslem, pasta z jaj i szczypiorkiem Pieczywo mieszane z maslem, pasta z jaj i szczypiorkiem
Pieczywo z masl...
Pieczywo z maslem, jajkiem, salata zielona i rzodkiewka Pieczywo z maslem, jajkiem, salata zielona i rzodkiewka
Pieczywo z masl...
Pieczywo z maslem, szynka, rzodkiewka,papryka, ogorkiem. Pieczywo z maslem, szynka, rzodkiewka,papryka, ogorkiem.
Pieczywo z masl...
Pieczywo z maslem i serem twarogowym o smaku brzoskwiniowym Pieczywo z maslem i serem twarogowym o smaku brzoskwiniowym
Platki kukurydz...
Platki kukurydziane na mleku Platki kukurydziane na mleku
Platki owsiane ...
Platki owsiane na mleku Platki owsiane na mleku
Potrawka z indy...
Potrawka z indyka z ziemniakami i brokulem okraszanym maselkiem Potrawka z indyka z ziemniakami i brokulem okraszanym maselkiem
Schab duszony w...
Schab duszony w mleku z majerankiem i ziolami. Schab duszony w mleku z majerankiem i ziolami.
Stol szwedzki.....
Stol szwedzki.... Stol szwedzki....
Stol szwedzki..
Stol szwedzki.. Stol szwedzki..
Stol szwedzki .
Stol szwedzki . Stol szwedzki .
Stol szwedzki.
Stol szwedzki. Stol szwedzki.
stol szwedzki
stol szwedzki stol szwedzki
Zupa pomidorowa...
Zupa pomidorowa z zielona pietruszka Zupa pomidorowa z zielona pietruszka
Ciasto biszkopt...
Ciasto biszkoptowe z owocami Ciasto biszkoptowe z owocami
Pulpecik mielon...
Pulpecik mielony w sosie greckim z ryzem Pulpecik mielony w sosie greckim z ryzem
zupa wielowarzy...
zupa wielowarzywna zupa wielowarzywna
Pieczony kotlet...
Pieczony kotlet z dorsza z ziemniakami, koperkiem, surowka z pomidora, kalafior Pieczony kotlet z dorsza z ziemniakami, koperkiem, surowka z pomidora, kalafior
pieczywo z masl...
pieczywo z maslem,salata lodowa,zoltym serem,rzodkiewka i ogorkiem pieczywo z maslem,salata lodowa,zoltym serem,rzodkiewka i ogorkiem
Rosol wolowo-dr...
Rosol wolowo-drobiowy z makaronem Rosol wolowo-drobiowy z makaronem
Filet drobiowy ...
Filet drobiowy w panierce z platkow kukurydzianych z ziemniakami i mizeria oraz kompot wieloowocowy Filet drobiowy w panierce z platkow kukurydzianych z ziemniakami i mizeria oraz kompot wieloowocowy
Pieczywo z masl...
Pieczywo z maslem, pasztetem z pieca, salata lodowa, pomidorem malinowym i rzodkiewka Pieczywo z maslem, pasztetem z pieca, salata lodowa, pomidorem malinowym i rzodkiewka
ciasto drozdzow...
ciasto drozdzowe ciasto drozdzowe
Zupa neapolitan...
Zupa neapolitanska Zupa neapolitanska
Pieczywo z masl...
Pieczywo z maslem, kielbasa krakowska, ogorkiem i pomidorem Pieczywo z maslem, kielbasa krakowska, ogorkiem i pomidorem
Koktajl bananow...
Koktajl bananowy Koktajl bananowy
Nalesniki z bia...
Nalesniki z bialym serem i musem truskawkowym Nalesniki z bialym serem i musem truskawkowym
Zupa gulaszowa ...
Zupa gulaszowa z ziemniakami Zupa gulaszowa z ziemniakami
Stol_szwedzki.
Stol_szwedzki. Stol_szwedzki.
Babka piaskowa ...
Babka piaskowa z owocem Babka piaskowa z owocem
Lekkie leczo z ...
Lekkie leczo z indykiem, warzywami i ryzem Lekkie leczo z indykiem, warzywami i ryzem
Bulka wroclawsk...
Bulka wroclawska z maslem, wiorkami sera zoltego i kolorowa papryka. Bulka wroclawska z maslem, wiorkami sera zoltego i kolorowa papryka.
Dorsz w sosie c...
Dorsz w sosie czosnkowo-koperkowym z ziemniakami, surowka z buraka, cebulki, jablka i oliwa z oliwek Dorsz w sosie czosnkowo-koperkowym z ziemniakami, surowka z buraka, cebulki, jablka i oliwa z oliwek
Galaretka z owo...
Galaretka z owocami Galaretka z owocami
Jajecznica ze s...
Jajecznica ze szczypiorkiem na lisciu salaty Jajecznica ze szczypiorkiem na lisciu salaty
Spaghetti bolog...
Spaghetti bolognese z pomidorami i wolowina Spaghetti bolognese z pomidorami i wolowina
Potrawka ze sch...
Potrawka ze schabu z kasza peczak, surowka z selera,marchwi i jablka z jogurtem naturalnym, brokul z wody. Potrawka ze schabu z kasza peczak, surowka z selera,marchwi i jablka z jogurtem naturalnym, brokul z wody.
Stol-szwedzki
Stol-szwedzki Stol-szwedzki
Stol szwedzki.....
Stol szwedzki...., Stol szwedzki....,
Filet z kurczak...
Filet z kurczaka w sosie pomidorowym  z kasza jeczmienna, fasolka  szparagowa Filet z kurczaka w sosie pomidorowym  z kasza jeczmienna, fasolka  szparagowa
Kotlet z dorsza...
Kotlet z dorsza z ziemniakami, buraczki pieczone (serwowane na zimno) z jablkiem, koperkiem i oliwa z oliwek Kotlet z dorsza z ziemniakami, buraczki pieczone (serwowane na zimno) z jablkiem, koperkiem i oliwa z oliwek
Poledwiczki wie...
Poledwiczki wieprzowe w sosie wlasnym z ziemniakami, duszona marchewka z groszkiem Poledwiczki wieprzowe w sosie wlasnym z ziemniakami, duszona marchewka z groszkiem
Zupa z bialych...
Zupa  z bialych warzyw z ziemniakami Zupa  z bialych warzyw z ziemniakami
Gulasz wieprzow...
Gulasz wieprzowy z kasza jaglana, surowka z kapusty pekinskiej i kolorowych warzyw. Gulasz wieprzowy z kasza jaglana, surowka z kapusty pekinskiej i kolorowych warzyw.
Zupa solferino
Zupa solferino Zupa solferino
Banan
Banan Banan
Kotlecik mielon...
Kotlecik mielony z ziemniakami, mizeria z ogorkow i jogurtu. Kotlecik mielony z ziemniakami, mizeria z ogorkow i jogurtu.
Ryba po grecku ...
Ryba po grecku z ryzem i koperkiem. Ryba po grecku z ryzem i koperkiem.
Makaron w sosie...
Makaron w sosie miesno-warzywnym. Makaron w sosie miesno-warzywnym.
Jogurt naturaln...
Jogurt naturalny z owocem Jogurt naturalny z owocem
Muffinki
Muffinki Muffinki
Pieczywo miesza...
Pieczywo mieszane z maslem, pasta z jaj, serem zoltym i szczypiorkiem Pieczywo mieszane z maslem, pasta z jaj, serem zoltym i szczypiorkiem
Piers z kurczak...
Piers z kurczaka w lekkim sosie pieczeniowym z kasza jeczmienna, surowka z pora, marchwi i jablka z jogurtem greckim. Piers z kurczaka w lekkim sosie pieczeniowym z kasza jeczmienna, surowka z pora, marchwi i jablka z jogurtem greckim.
Zupa wiedenska
Zupa wiedenska Zupa wiedenska
Dorsz w jarzyna...
Dorsz w jarzynach z ziemniakami Dorsz w jarzynach z ziemniakami
Gulasz wieprzow...
Gulasz wieprzowy z ryzem, buraczki duszone. Gulasz wieprzowy z ryzem, buraczki duszone.
Zupa brokulowa
Zupa brokulowa Zupa brokulowa
Pulpet drobiowy...
Pulpet drobiowy w sosie pomidorowym z ziemniakami, surowka z kalarepki, koperku i jogurtu. Pulpet drobiowy w sosie pomidorowym z ziemniakami, surowka z kalarepki, koperku i jogurtu.
Zupa zacierkowa
Zupa zacierkowa Zupa zacierkowa
Delikatne klops...
Delikatne klopsiki drobiowe w sosie smietanowym z ziemniakami, surowka z kapusty pekinskiej, marchewki i jablka. Delikatne klopsiki drobiowe w sosie smietanowym z ziemniakami, surowka z kapusty pekinskiej, marchewki i jablka.
Risotto z miese...
Risotto z miesem i jarzynami. Risotto z miesem i jarzynami.
Zupa kalarepowa...
Zupa kalarepowa z ziemniakami Zupa kalarepowa z ziemniakami
Makaron z bialy...
Makaron z bialym serem i musem truskawkowym. Makaron z bialym serem i musem truskawkowym.
Barszcz ukrains...
Barszcz ukrainski Barszcz ukrainski
Sliweczka
Sliweczka Sliweczka
Zupa ogorkowa
Zupa ogorkowa Zupa ogorkowa
Kotlecik rybny ...
Kotlecik rybny z ziemniakami i koperkiem, surowka z selera, jablka i rodzynek Kotlecik rybny z ziemniakami i koperkiem, surowka z selera, jablka i rodzynek
Owoce
Owoce Owoce
Ciasto z malina...
Ciasto z malinami. Ciasto z malinami.
Ciasto z malina...
Ciasto z malinami Ciasto z malinami
Pulpet drobiowy...
Pulpet drobiowy w sosie koperkowym z ziemniakami, surowka z pomidora i cebulki Pulpet drobiowy w sosie koperkowym z ziemniakami, surowka z pomidora i cebulki
Schab duszony w...
Schab duszony w sosie wlasnym z kasza jaglana, surowka z pora, marchwi i jablka z jogurtem greckim Schab duszony w sosie wlasnym z kasza jaglana, surowka z pora, marchwi i jablka z jogurtem greckim
Zupa kalafiorow...
Zupa kalafiorowa Zupa kalafiorowa
Deserek
Deserek Deserek
Babka piaskowa
Babka piaskowa Babka piaskowa
Ryba morszczuk ...
Ryba morszczuk w sosie smietanowym ze szpinakiem z ziemniakami, surowka z buraka, cebulki i oliwy z oliwek Ryba morszczuk w sosie smietanowym ze szpinakiem z ziemniakami, surowka z buraka, cebulki i oliwy z oliwek
Krupnik ryzowy
Krupnik ryzowy Krupnik ryzowy
kotlecik drobio...
kotlecik drobiowy z ziemniakami i koperkiem, kalafior ze szpinakiem. kotlecik drobiowy z ziemniakami i koperkiem, kalafior ze szpinakiem.
barszcz bialy z...
barszcz bialy z jajkiem i kielbaska. barszcz bialy z jajkiem i kielbaska.
Filet z kurczak...
Filet z kurczaka w sosie pomidorowym z ziemniakami, surowka z marchewki, jablka i kapusty pekinskiej Filet z kurczaka w sosie pomidorowym z ziemniakami, surowka z marchewki, jablka i kapusty pekinskiej
Klopsiki rybne ...
Klopsiki rybne w sosie koperkowym z kasza gryczana, syrowka z selera marchwi jakblka Klopsiki rybne w sosie koperkowym z kasza gryczana, syrowka z selera marchwi jakblka
Muffinki z kawa...
Muffinki z kawalkami gorzkiej czekolady Muffinki z kawalkami gorzkiej czekolady
Piers z kurczak...
Piers z kurczaka w lekkim sosie pieczeniowym z ziemniakami, surowka z kalarepki i jogurtu Piers z kurczaka w lekkim sosie pieczeniowym z ziemniakami, surowka z kalarepki i jogurtu
Kanapka z pasta...
Kanapka z pasta jajeczna Kanapka z pasta jajeczna
Pulpecik drobio...
Pulpecik drobiowy z piersi kurczaka z kasza jaglana, surowka z kapusty kiszonej. Pulpecik drobiowy z piersi kurczaka z kasza jaglana, surowka z kapusty kiszonej.
Kaszotto z mies...
Kaszotto z miesem i warzywami Kaszotto z miesem i warzywami
Keks z bakaliam...
Keks z bakaliami i dodatkiem gorzkiej czekolady. Keks z bakaliami i dodatkiem gorzkiej czekolady.
Pulpecik rybny ...
Pulpecik rybny z ziemniakami i fasolka szparagowa  okraszana maselkiem, Pulpecik rybny z ziemniakami i fasolka szparagowa  okraszana maselkiem,
Oponki serowe.
Oponki serowe. Oponki serowe.
Oponki serowe
Oponki serowe Oponki serowe
ciasteczka pope...
ciasteczka popekane ciasteczka popekane
ciasteczka pope...
ciasteczka popekane czekoladowe ciasteczka popekane czekoladowe
ciasteczka z ma...
ciasteczka z marmolada ciasteczka z marmolada
Ciasteczka koko...
Ciasteczka kokosowe Ciasteczka kokosowe
kisiel z owocow...
kisiel z owocow lesnych kisiel z owocow lesnych
Keks z bakaliam...
Keks z bakaliami 1 Keks z bakaliami 1
Keks z bakaliam...
Keks z bakaliami 2 Keks z bakaliami 2
Ciasteczka marc...
Ciasteczka marchewkowe. Ciasteczka marchewkowe.
Ciasteczka marc...
Ciasteczka marchewkowe Ciasteczka marchewkowe
kotleciki sieka...
kotleciki siekane z piekarnika kotleciki siekane z piekarnika
Kotleciki sieka...
Kotleciki siekane z piekarnika z koperkiem i ryzem oraz marchewka z groszkiem Kotleciki siekane z piekarnika z koperkiem i ryzem oraz marchewka z groszkiem
muffinka skrzat
muffinka skrzat muffinka skrzat
muffinka skrzat...
muffinka skrzat z owocami lesnymi muffinka skrzat z owocami lesnymi
chrupiace racus...
chrupiace racuszki chrupiace racuszki
chrupiace racus...
chrupiace racuszki z owocami chrupiace racuszki z owocami
pulpet drobiowy...
pulpet drobiowy w sosie pomidorowym z bialym ryzem i surowka z kalarepki i jablka pulpet drobiowy w sosie pomidorowym z bialym ryzem i surowka z kalarepki i jablka
Cukinia w miesn...
Cukinia w miesnym gulaszu z kasza jeczmienna, surowka z kapusty czerwonej i jablka z oliwa Cukinia w miesnym gulaszu z kasza jeczmienna, surowka z kapusty czerwonej i jablka z oliwa
kruche rogaliki...
kruche rogaliki z marmolada. kruche rogaliki z marmolada.
kruche rogaliki...
kruche rogaliki z marmolada kruche rogaliki z marmolada
Pulpecik z dors...
Pulpecik z dorsza w  sosie koperkowym z bialym ryzem, surowka z kapusty pekinskiej i kolorowych warzyw Pulpecik z dorsza w  sosie koperkowym z bialym ryzem, surowka z kapusty pekinskiej i kolorowych warzyw
babeczki dyniow...
babeczki dyniowe, babeczki dyniowe,
babeczki dyniow...
babeczki dyniowe babeczki dyniowe
Potrawka z kurc...
Potrawka z kurczaka z kasza jaglana, salatka z burakow, jablka i czerwonej cebulki Potrawka z kurczaka z kasza jaglana, salatka z burakow, jablka i czerwonej cebulki
Cukinia w miesn...
Cukinia w miesnym gulaszu z kasza peczak, brokul gotowany Cukinia w miesnym gulaszu z kasza peczak, brokul gotowany
Jogurtowa piank...
Jogurtowa pianka Jogurtowa pianka
Kolorowe herbat...
Kolorowe herbatniki z twarozkiem i owocami. Kolorowe herbatniki z twarozkiem i owocami.
Kolorowe herbat...
Kolorowe herbatniki z twarozkiem i owocami Kolorowe herbatniki z twarozkiem i owocami
herbatniki z tw...
herbatniki z twarozkiem straciatella i owocami herbatniki z twarozkiem straciatella i owocami
Ciasto gruszkow...
Ciasto gruszkowe Ciasto gruszkowe
Paczki
Paczki Paczki
Paczki.
Paczki. Paczki.
Rogaliki z marm...
Rogaliki z marmolada. Rogaliki z marmolada.
Rogaliki z marm...
Rogaliki z marmolada Rogaliki z marmolada
bialo - czerwon...
bialo - czerwone jogurtowe ptasie mleczko bialo - czerwone jogurtowe ptasie mleczko


6.30 – 8.15

               prace porządkowe, organizacja stanowisk pracy, schodzenie się dzieci;                              

8.30 – 9.00

zabiegi pielęgnacyjne, przygotowanie do śniadania, śniadanie;

9.00 – 9.15

zabiegi pielęgnacyjne, przygotowanie do zajęć;

9.15 – 10.00

zajęcia edukacyjne, bloki tematyczne (ćwiczenia gimnastyczne, umuzykalnianie, zajęcia plastyczne, ćwiczenia z mowy i myślenia, elementy literatury i nauk matematyczno-przyrodniczych), przedstawienia teatralne;

10.00 – 10.15

drugie śniadanie

10.15 – 11.00

spacery, zabawy na placu zabaw w zależności od warunków atmosferycznych, gry i zabawy dydaktyczno-wychowawcze z przerwą na zabiegi higieniczne

11.00 – 11.30

prace porządkowe po zajęciach, zabiegi pielęgnacyjne, przygotowanie do obiadu

11.30 – 12.00

obiad II danie

12.00 – 13.30

cisza poobiednia, leżakowanie,

13.45 – 14.15

zupa + podwieczorek

14.30 – 16.30

gry i zabawy indywidualne w grupach, odbiór dzieci